Ciekawostki 

  1. Zachowane dawne plany ilustrują jak zmieniał się  Park w zależności od panujących mód i upodobań jego właścicieli. Ogród w stylu barokowym (francuskim), który zachował się w niewiele zmienionej postaci, został założony przez opata Jacka Rybińskiego (1740-1782) w połowie XVIII w. Parkiem zajmował się wówczas uprzedni ogrodnik Parku Wilanowskiego w Warszawie Kazimierz Dębiński. Główne elementy kompozycyjne tamtego ogrodu to wytworny salon z tzw. parterami kwiatowymi oraz prostokątny staw. To również zachowane do naszych czasów szpalery lipowe z wydłużonym kanałem wodnym, wyznaczające poprzeczną oś kompozycyjną założenia barokowego. W ogrodzie był też labirynt. Powstanie części angielskiej ogrodu nastąpiło w końcu wieku XVIII  za czasów opata Karola Hohenzollernem-Hochningiem. Na planie ogrodu wykonanym dla opata przez syna nadwornego ogrodnika króla Fryderyka II – Jana Jerzego Saltzmanna elementy barokowe współistnieją z formami ogrodu krajobrazowego typu przejściowego. Widoczna jest fascynacja chińską sztuką ogrodową, obecne są również motywy antyczne, orientalne i rustykalne. Kształtowana przestrzeń nawiązuje do symboliki religijnej przedstawionej w formie drogi  oraz  czyhające  na niej zagrożenia i zmuszające do dokonania właściwego wyboru. Kompozycja oparta została na zasadzie kontrastu: groty „piekielne”, pogańskie pawilony, gabinety i świątynie usytuowane zostały w mrocznej Pscenerii gęstwiny zieleni, natomiast elementy „jasne” to Elisium, źródło, plac gwiazdy, pustelnia, salon lipowy, „Lipowe okno na świat”. Bogactwo tych elementów jest charakterystyczne dla nurtu sentymentalnego epoki ogrodów krajobrazowych. W I połowie XIX wieku park przechodzi rewaloryzację, którą realizuje Gustaw Schondorzatrudniony zatrudniony przez ówczesną właścicielkę parku – Marię Hohenzollern-Hechingen. Znikają zniszczone drewniane budowle, sadzone są nowe rośliny. Park nabiera cech kolekcji dendrologicznej. Część drzew z tamtego okresu przetrwała do dzisiaj. Główny parter ogrodowy urozmaicono czterema cisami strzyżonymi w formie stożków. Na początku XX wieku została rozbudowana palmiarnia kompleksu dawnej oranżerii. W 1910r. powstało w parku cenione w Europie alpinarium. Założył je wybitny botanik Erick Wocke.  Następnie W ROKU 1926 Ogród Opacki przeszedł pod zarząd miejski i zaczął pełnić funkcję parku miejskiego. Na planie z 1927 roku widoczne są zachowane elementy dawnego założenia, takie jak parter w osi głównej pałacu, układ basenów i szpalerów na osi poprzecznej. Miejsce dawnego labiryntu zajęłoP alpinarium. Park uzyskuje formę zachowaną do dnia dzisiejszego, spacerowego parku publicznego o charakterze botanicznym.
  2. Kompozycjazałożenia ogrodowego z epoki baroku składa się z dwóch krzyżujących się pod kątem prostym osi. Przed pałacem utworzono dziedziniec honorowy,
    a w części ogrodowej na osi głównej pałacu kunsztownie zdobiony parterowy salon o wydłużony kształcie, obwiedziony wokół ciętymi bukszpanami, wypełniony bylinami i kwitnącymi roślinami jednorocznymi. Centrum parteru jest zaakcentowane podniesionym nieco nasypem  z ziemi pokrytym kwiatami, które wraz z okalającymi go bukszpanami, stanowią okazałą barwną rozetę. Jej echem są koliste formy podobnie kształtowane, sytuowane w półkolistych zakończeniach gazonu. Całość parteru wieńczą w narożach cztery wysokie stożki uformowane z cisów, zwane też namiotami tureckimi. Pierwotnie były one jeszcze zdobione roślinami w kubłach i rzeźbami na postumentach.
    Po bokach salon został ujęty w podwójny szpaler lip (do dziś zachowanych) posiadających  formę bindaży i stanowiących miłą ochłodę dla spacerujących. Poprzeczną oś stanowi wydłużony kanał otoczony z dwóch stron szpalerami okazałych lip otwierających widok w kierunku morza tworząc  iluzję jego bliskości.
  3. W 1946r. park Oliwski został wpisany do rejestru zabytków ówczesnego województwa gdańskiego na pozycji nr 1, po uznaniu go przez Urząd Wojewódzki za zabytek. 1 listopada 1946 roku w parku powstała Stacja Aklimatyzacji Roślin, a w latach 1952–1956 powstał w parku tzw. ogród botaniczny. W 1955 r. w setną rocznicę śmierci Adama Mickiewicza ParkOliwski otrzymał jego imię.
  4. Od 1976r. dodatkową ozdobą parku staje się galeria współczesnej rzeźby gdańskiej. Ekspozycję tworzą wkomponowane w naturalne otoczenie prace 20 artystów. Wielu artystów brało udział jeszcze w odbudowie „Starówki” gdańskiej, inni są młodszymi wychowankami szkół plastycznych. Dlatego ich dzieła reprezentują style
    i sposoby wypowiedzi artystycznej począwszy od realizmu do abstrakcji. Wystawa dzieł na wolnym powietrzu umożliwia w większym stopniu bezpośrednią konfrontację z odbiorcą niż ekspozycja w salach wystawowych. Omawiana galeria jest własnością Muzeum Narodowego w Gdańsku. Niestety wiele eksponatów zostało bezmyślnie uszkodzonych lub wykradzionych przez wandali i złodziei.
  5. Stawy parkowe w dawnych czasach były intensywnie zarybiane dla potrzeb klasztoru,
    a potem przez właścicieli parku. Obecnie również znajdują się w nich ryby, lecz nie są one hodowane do celów gospodarczych, gdyż stawy spełniają rolę dekoracyjną.
    Z wód parkowych chętnie korzysta ptactwo wodne, zwłaszcza kaczki i mewy. Gniazdują tu również łabędzie nieme.
  6. Alejki nad stawem po prawej stronie wchodząc do parku od strony ul. Jacka Opata Rybińskiego obsadzone są nisko strzyżonymi lipami, których gałęzie tworzą jakby zwarty dach nad drogą - bindaż. Drzewa te w większości posadzone zostały jeszcze przy zakładaniu parku, tj. ok. 200 lat temu, lecz sztucznie deformowanie ich koron nie pozwoliło na osiągniecie przez nie odpowiednio grubych pni. Obecny kształt koron tych drzew został uformowany przez ich coroczne przycinanie. Dla wypełnienia luk po wypadłych drzewach sadzi się na ich miejsce młode okazy.
  7. Wysoka aleja lipowa uformowana w dwie zielone ściany to tzw. szpalery. Długość tej alei wynosi 112 m, a wysokość około 15m. Kiedyś z tej alei roztaczał się daleki, tzw. „Książęcy Widok gdzie w końcu stawu można było dojrzeć morze. Dzisiaj morze zasłaniają korony drzew i zabudowania miejskie. Dawniej na końcu stawu (od Alei Grunwaldzkiej) nie było rosnących obecnie drzew, przy czym  staw był wypełniony wodą prawie po same brzegi. Ponieważ staw był „wycelowany” ponad powierzchnię widocznego z tej części parku morza a jednocześnie przestrzeń poza nim, dzięki naturalnemu obniżeniu terenu aż do morza, była dla patrzącego niewidoczna, wywoływało to wrażenie jakby wody stawu kończyły się w morzu. Temu samemu celowi służyła trapezowa forma stawu, który na końcu był szerszy o jeden metr, powodując swoistą iluzją perspektywiczną dla patrzących. Długość stawu wynosi ok. 210 m. Wolna przestrzeń w kierunku morza (ok. 3 km) pokryta łąkami, była starannie utrzymywana przez wiele lat w takim stanie, w jakim ją zaplanowano.
  8. Groty Szeptów- pozostałość po dawnych osiemnastowiecznych ozdobnych budowlach parku. Osobliwość ich polega na tym, że gdy osoba będąca w jednej grocie wymawia półszeptem słowa, są one dokładnie słyszane przez osobę znajdującą się przy ścianie w przeciwnej grocie. Nie słyszą ich natomiast osoby znajdujące się obok grot. Warunkiem powodzenia doświadczenia jest to, aby w grotach nie znajdowało się więcej ludzi i aby nie znajdowali się na linii fal głosowych między grotami. Efekt akustyczny jest wynikiem idealnie ustawionych naprzeciw siebie odpowiednio ukształtowanych ścian.
  9. Altana parkowa zlokalizowana jest w części angielskiej (krajobrazowej) parku. To współczesna budowla. Pokryta gontem niezwykle popularna wśród nowożeńców jako miejsce udzielanych ślubów w plenerze.
  10. Ogród botaniczny w parku choć założony stosunkowo niedawno, bo około 1956r., posiada bogatą kolekcję drzew, krzewów i roślin ozdobnych. Można tutaj spotkać Tulipanowiec amerykański, Orzech włoski, Orzech szary, Sekwoję czyli Mamutowiec olbrzymi, Metasekwoję chińską, Sosnę żółtą, Miłorzęby japońskie (oba osobniki: męski i żeński), Magnolie, Oczar wirgiński, Świerki gniazdkowe, świerki Maxvella, laurowiśnie oraz powszechnie znane i spotykane lilak pospolity, świerk biały, kalina sztywno listna, perukowce.
  11. Palmiarnia i cieplarnia – pochodzą jeszcze z XVIII wieku, choć wielokrotnie były przebudowywane. Obecnie najwyższa część palmiarni wynosi około 15. Znajduje się tu bogata kolekcja roślin egzotycznych: Wilczomlecz lśniący (ostromlecz kolczasty), Woskowiec, Ananas jadalny, Skalnicę rozłogową, Kaktusy, Paproć „łosie rogi”, Mirt zwykły, Chleb świętojański występujący tu jako pnącze, Granat pospolity, Męczennica korkowa, Scheflera, Cytryna, Róża chińską, Filodendron, Len nowozelandzki, Sanseveria cejlońska, Difenbachia Bowmana, Agawy, Bieluń, Aloes, Fikusy, Grobosza drzewiastego, Palmę kokosową, Figowca, Sagowce, Araukarie, Mimozę, Banan prawdziwy, Ciborę, Bambus.
  12. Ogród w stylu japońskim na północnym brzegu stawu tworzy polana z formowanymi azaliami i kształtowanymi sosnami. W części północnej polany zaprojektowano altanę w stylu japońskim, z której roztaczać się będzie widok na staw. Nad stawem ulokowana zostanie  kamienna orientalna lampę. Ta część ogrodu jest miejscem spokojnego wypoczynku. Funkcją, formą, usytuowaniem w stosunku do stawu, lokalizacją altany, rozlokowaniem
    i kształtem formowanych krzewów azali i sosen, przestrzeń ta nawiązuje do historycznych oraz współczesnych ogrodów Japonii. W obrębie łąki z wiśniami japońskimi umieszczono liczne ławki oraz drewniane nawierzchnie. W parkach i ogrodach Japonii gaje wiśniowe tworzące „kwietne obłoki” są tradycyjnym miejsce podziwiania kwitnących wiosną drzew oraz aktywnego wypoczynku mieszkańców. Dzięki rabacie z kolekcją drzew i krzewów introdukowanych z Japonii, odwiedzający mogą zapoznać się z wybranymi elementami flory Japonii. Rabata stanowi jednocześnie ramę dla ogrodu oraz tło, na którym eksponowane są kwitnące krzewy oraz gaj wiśni japońskich. Wejście do ogrodu podkreślone zostanie drewnianą bramą w stylu japońskim. Ważnym elementem jest pomost drewniany nad brzegiem stawu oraz rabaty z kolekcją odmian kosaćca gładkiego (Iris laevigata), wzdłuż brzegu stawu. Kosaciec jest jednym z niewielu kwiatów, jakie pojawiają się w ogrodach Japonii. Pod nazwą kakitsubata jest tam hodowany od kilkuset lat. W tej części ogrodu zastosowano, stylistycznie związane z ogrodami Japonii, nawierzchnie żwirowe, kamienne
    i drewniane, elementy małej architektury i wyposażenia. W doborze gatunkowym zastosowano gatunki wywodzące się z flory Japonii, w tym formowane wg tradycyjnych zasad. Ogród będzie można podziwiać także z przeciwległego brzegu stawu. Wybrane gatunki odznaczają się dostateczną mrozoodpornością, a ich wymagania odpowiadają lokalnym warunkom siedliskowym.
  13. Najciekawsze gatunki drzew i krzewów występujące w Parku Oliwskim

 

Lp.

Nazwa polska

Nazwa łacińska

 1

Nieszpułkowiec

+ Crataegomespilus dardarii

 2

Jodła pospolita

Abies alba

 3

Jodła kaukaska

Abies nordmanniana

 4

Klon pospolity odm. powcinana (Lorberga)

Acer platanoides 'Palmatifidum'

 5

Araukaria

Araucaria bidwillii

 6

Berberys Julianny

Berberis julianae

 7

Cyprysik nutkajski

Callitropsis nootkatensis

 8

Milin amerykański

Campsis radicans

 9

Orzesznik pięciolistkowy

Carya ovata

 10

Kasztan jadalny

Castanea sativa

 11

Cedr atlaski odm. srebrzysta

Cedrus atlantica 'Glauca'

 12

Grujecznik japoński

Cercidiphyllum japonicum

 13

Cyprysik Lawsona

Chamaecyparis lawsoniana

 14

Leszczyna pospolita odm. strzępolistna

Corylus avellana 'laciniata'

 15

Buk pospolity f. wielkozębna

Fagus sylvatica f. grandidentata

 16

Buk pospolity odm. paprotkowa

Fagus sylvatica 'Asplenifolia'

 17

Buk pospolity odm. płacząca

Fagus sylvatica 'Pendula'

 18

Jesion wyniosły

Fraxinus excelsior

 19

Miłorząb dwuklapowy

Ginkgo biloba

 20

Kłęk kanadyjski

Gymnocladus dioicus

 21

Oczar omszony

Hamamelis mollis

 22

Oczar wirginijski

Hamamelis virginiana

 23

Bluszcz pospolity

Hedera helix

 24

Hortensja miękowłosa

Hydrangea heteromalla

 25

Ostrokrzew kolczasty

Ilex aquifolium

 26

Orzech szary

Juglans cinerea

 27

Tulipanowiec amerykański

Liriodendron tulipifera

 28

Magnolia drzewiasta

Magnolia acuminata

 29

Magnolia drzewiasta

Magnolia acuminata

 30

Magnolia japońska?

Magnolia kobus?

 31

Magnolia parasolowata

Magnolia tripetala

 32

Magnolia pośrednia

Magnolia x soulangiana

 33

Metasekwoja chińska

Metasequoia glyptostroboides

 34

Korkowiec amurski

Phellodendron amurense

 35

Sosna wejmutka

Pinus strobus

 36

Topola wielkolistna

Populus lasiocarpa

 37

Topola wielkolistna

Populus lasiocarpa

 38

Topola Wilsona

Populus wilsonii

 39

Topola petrowska

Populus x petrowskiana

 40

Parczelina trójlistkowa

Ptelea trifoliata

 41

Dąb węgierski

Quercus frainetto

 42

Dąb bezszypułkowy odm. nieszpułkowa

Quercus petraea 'Mespilifolia'

 43

Azalia

Rhododendron

 44

Różanecznik

Rhododendron

 45

Mamutowiec olbrzymi

Sequoiadendron giganteum

 46

Żywotnik olbrzymi

Thuja plicata

 47

Lipa Maximowicza

Tilia maximowicziana

 48

Choina kanadyjska

Tsuga canadensis

 49

Kalina sztywnolistna

Viburnum rhytidophyllum

 50

Wisteria(Glicynia) japońska

Wisteria floribunda

  

Żródła:

  1. Baza drzew w Polsce http://reichel.pl/bdp/sp/view/1
  2. http://kociewiacy.pl/main/index.php?option=com_content&task=blogcategory&id=57&Itemid=117
  3. Park Oliwski (Historia i spacer po parku) autor: Zenon Lorek
  4. Informacja o parkach gdańskich – opracowanie własne ZDiZ (autorzy opracowania: Andrzej Dąbrowski, Ewelina Latoszewska, Ewa Ogińska-Woźniak)